Tehlikeli Malların Karayolu ile Uluslararası Taşımacılığına İlişkin Avrupa Anlaşması (ADR), ülkemizde 01.01.2014 tarihinde uygulamaya girdi. Kanuni düzenlemeler sadece tehlikeli maddeleri taşıyanları değil aynı zamanda tehlikeli madde üreten, depolayan ve ambalajlayanları da yakından ilgilendiriyor.
ADR Sözleşmesi ve Yönetmelik ile yapılan düzenlemeler ile ilgili yükümlü taraflar şunlardır.
ADR’ye göre tehlikeli madde sınıfları aşağıdaki gibidir:
Sınıf 1 ; Patlayıcı maddeler ve nesneler
Sınıf 2 ; Gazlar
Sınıf 3 ; Alevlenir sıvılar
Sınıf 4.1; Alevlenir katılar, kendiliğinden tepkimeye giren maddeler ve duyarlılığı azaltılmış katı patlayıcılar
Sınıf 4.2; Kendiliğinden yanmaya yatkın maddeler
Sınıf 4.3; Su ile temas ettiğinde alevlenir gazlar açığa çıkartan maddeler
Sınıf 5.1; Yükseltgen maddeler
Sınıf 5.2; Organik peroksitler
Sınıf 6.1; Zehirli maddeler
Sınıf 6.2; Bulaşıcı maddeler
Sınıf 7 ; Radyoaktif malzemeler
Sınıf 8 ; Aşındırıcı maddeler
Sınıf 9 ; Muhtelif tehlikeli maddeler ve nesneler
Tehlikeli Madde Güvenlik Danışmanı (TMGD) Kimdir?
Tehlikeli maddeleri; taşıyan, gönderen, paketleyen, yükleyen, dolduran ve boşaltan işletmelerin yaptıkları işlemleri, insan sağlığına, diğer canlı varlıklara ve çevreye zarar vermeden, güvenli bir şekilde taraf olduğumuz uluslararası anlaşmalar ve ilgili mevzuat hükümleri kapsamında yapmaları için işletmelere yardımcı olmak amacıyla istihdam edilecek veya hizmet alınacak, yetkilendirilen gerçek kişiyi ifade eder.
2010 yılında ADR ye taraf olan Türkiye 2014 yılı itibariyle Tehlikeli Maddelerin Karayolunda Taşınmasına Hakkında Yönetmelik kapsamında ADR hükümlerini uygulamaya başlamıştır. Bu hükümlerden bir tanesi de Tehlikeli Madde Güvenlik Danışmanı zorunluluğu ile ilgilidir. Tehlikeli Maddelerin Karayoluyla Taşınması Hakkında Yönetmelik kapsamında Tehlikeli Madde Taşımacılığı ile ilgili gönderen, paketleyen, dolduran, taşımacı vs. faaliyetleri gerçekleştiren işletmelerin tehlikeli madde güvenlik danışmanı istihdam etmesi veya tehlikeli madde güvenlik danışmanından hizmet alması zorunludur.
Tehlikeli Madde Güvenlik Danışmanı (TMGD) Kimler Olabilir?
Tehlikeli Madde Güvenlik Danışmanı (TMGD) Nerelerde Çalışabilir?
Tehlikeli madde taşımacılığı sürecinde yer alan ve bir takvim yılı içerisinde net elli ton ve üstü miktarlarda işlem yapan, gönderen, paketleyen, yükleyen, dolduran ve boşaltan olarak faaliyette bulunan işletmeler ile toplam araç taşıma kapasitesi elli ton ve üzerinde olan taşımacılık işletmelerinde çalışabilir. İlgili Tebliğ gereğince bir TMGD, en fazla 5 işletmeye danışmanlık yapabilir.
Tehlikeli Madde Güvenlik Danışmanı (TMGD) Görev ve Yükümlülükleri Nelerdir?
(1) Danışmanın asıl görevi, işletmenin başındaki kişinin sorumluluğu altında, yapılan işin gereklilikleri kapsamında en uygun araç ve faaliyetleri belirleyip kullanımını sağlayarak, en güvenli yolla bu faaliyetlerin yönetimini kolaylaştırmaktır.
(2) İşletme içerisindeki faaliyetler göz önüne alındığında, bir danışman başlıca aşağıdaki görevleri yapar:
ç) Taşınacak tehlikeli maddelerin tespiti yapılarak, bu maddeye ilişkin ADR’deki zorunluluklar ile uygunluk prosedürlerini belirlemek.
d) İşletmenin faaliyet konusu olan tehlikeli maddelerin taşınmasında kullanacağı taşıma araçları satın alınırken rehberlik etmek.
e) Tehlikeli maddelerin taşınması, yüklenmesi ve boşaltımında kullanılan teçhizatın kontrolüyle ilgili prosedürleri belirlemek.
f) Ulusal ve uluslararası mevzuat ve bunlarda yapılan değişiklikler hakkında, işletme çalışanlarına göreve yönelik eğitim vermek veya almalarını sağlamak ve bu eğitimin kayıtlarını muhafaza etmek.
g) Tehlikeli maddelerin taşınması, yüklenmesi veya boşaltılması sırasında bir kaza veya güvenliği etkileyecek muhtemel bir olay meydana gelmesi durumunda uygulanacak acil durum prosedürlerini belirlemek, çalışanlara bunlarla ilgili tatbikatları periyodik olarak yaptırmak ve bunların kayıtlarını tutmak.
ğ) Kazaların veya ciddi ihlallerin tekrar oluşmasını önleyecek tedbirlerin alınmasını sağlamak.
h) Alt yüklenicilerin veya üçüncü tarafların seçiminde ve çalıştırılmasında tehlikeli maddelerin taşınmasıyla ilgili mevzuatın öngördüğü özel şartların dikkate alınmasını sağlamak.
ı) Tehlikeli maddelerin taşınması, doldurulması veya boşaltılmasında yer alan çalışanların, operasyonel prosedürler ve talimatlar hakkında bilgiye sahip olmalarını sağlamak.
i) Tehlikeli malların taşınması, yüklenmesi veya boşaltılmasında muhtemel risklere karşı hazırlıklı olmak için, ilgili personelin farkındalığını artırmaya yönelik önlemler almak.
j) Tehlikeli maddenin sınıfına göre taşıma sırasında taşıtta bulunması gereken doküman ve güvenlik teçhizatlarının taşıma aracında bulundurulmasına yönelik talimatları oluşturmak.
k) ADR/RID Bölüm 1.10.3.2’de belirtilen işletme güvenlik planını hazırlayarak planın uygulanmasını sağlamak.
l) Faaliyetler konusunda eğitim, denetim ve kontrol dâhil yaptığı her türlü işi kayıt altına almak, bu kayıtları 5 yıl süreyle saklamak ve talep edilmesi halinde İdareye ibraz etmek.
m) İşletmede görevi ile ilgili yapacağı denetlemelerde; denetlenen kişi ve işlerle ilgili tarih ve saat belirterek kayıt tutmak.
n) Herhangi bir tehlikenin söz konusu olduğu durumlarda tehlike giderilene kadar yapılan işi durdurmak, tehlikenin giderildiği durumda da işi kendi onayı ile başlatmak ve tehlike giderilene kadar geçen süreçteki her türlü aşamayı işletmeye veya yetkili mercilere yazılı olarak bildirmek.
o) Taşıma aracına yüklenen yükün ADR/RID hükümlerine uygun olarak; paketlenmesi, etiketlenmesi, işaretlenmesi ve yüklenmesiyle ilgili iş ve işlemlere ilişkin prosedürler belirlemek.
(3) TMGD, sorumlu olduğu işletmede taşıma, yükleme veya boşaltma sırasında meydana gelen bir kazanın cana, mala ve çevreye zarar vermesi durumunda; kaza hakkında bilgi toplayarak işletme yönetimine veya İdareye bir kaza raporu verir. Bu rapor uluslararası veya ulusal mevzuat kapsamında işletme yönetimi tarafından yazılması gereken raporun yerini tutmaz.
Tehlikeli Madde Güvenlik Danışmanı (TMGD) Sertifikası Nedir?
Bakanlığın yetkilendirdiği eğitim merkezlerinde tehlikeli madde güvenlik danışmanı eğitimini alarak Bakanlıkça yapılan sınavda başarılı olmuş kişilere verilen veya ADR üyesi herhangi bir ülkeden alınmış tehlikeli madde güvenlik danışmanı belgesine istinaden düzenlenen sertifikayı ifade eder.
5 yıl süre ile geçerlidir. TMGD’ler, ADR/RID’da yapılan değişiklikler için 2 yılda bir yenileme eğitimini almak zorundadırlar.
İşletmelerin Sorumlulukları ve Yükümlülükleri Nelerdir?
Tehlikeli Madde Güvenlik Danışmanı Tebliği kapsamında faaliyet gösteren işletmeler, en az bir adet tehlikeli madde güvenlik danışmanı istihdam etmek veya tehlikeli madde güvenlik danışmanından hizmet almakla yükümlüdürler. İdare, işletmenin işlem hacmi, faaliyet alanı sayısı, kaza yoğunluğu veya kaza riskinin artması gibi durumları dikkate alarak, gerektiğinde işletmelerin istihdam etmesi gereken Tehlikeli Madde Güvenlik Danışmanı sayısını arttırmasını isteyebilir.
Ayrıca işletmeler;
ç) TMGD’nin tavsiye ve görüşleri doğrultusunda, tehlikeli madde taşımacılığını en emniyetli şekilde yapmakla,
ğ) İşletmede birden fazla TMGD istihdam edilmesi halinde danışmanların görev, yetki ve sorumluluklarının paylaşımını yazılı olarak belirlemekle yükümlüdürler.
